Znany z szeregu publikacji edukacyjnych Jerzy Pilikowski przedstawił temat rozumienia idei patriotyzmu, kompetentnie odróżnił od innych niewłaściwych relacji do ojczyzny (np. szowinizm czy nacjonalizm), oraz sformułował podstawowe elementy tworzące specyfikę polskiego ducha narodowego. Uzasadnił, jak miłowanie własnej ojczyzny pomaga otwierać się na innych, na pozostałe kultury. Ukazał w tym względzie geniusz Jana Pawła II, który dumny ze swego polskiego pochodzenia, co wielokrotnie podkreślał, jednocześnie otwierał się ubogacał wartości uniwersalne.