Tajemnica Eucharystii

Katarzyna Feduś

Tajemnica Eucharystii w pismach Edyty Stein

Z Eucharystii wypływa strumień życiodajnej wody, który podtrzymuje  i ożywia cały Kościół. Od momentu jej ustanowienia stała się źródłem niewyczerpanych łask dla przybliżających się do niej z wiarą. Z niej człowiek  czerpie siły do naśladowania Chrystusa, który składa się w ofierze Bogu  za wszystkich. Na przestrzeni wieków misterium Eucharystii było źródłem uświęcania dla wielu ludzi. Jej zbawiennych skutków doświadczała  Edyta Stein, a doświadczenie to było tak głębokie, że pragnęła przybliżyć  je innym przykładem własnego życia i w swojej twórczości. Wychowana  w religii judaistycznej, do wiary chrześcijańskiej musiała intensywnie dorastać. Starała się poznać i zrozumieć misterium Eucharystii, aby bardziej  umiłować Chrystusa wydającego się z miłości do każdego człowieka. Edyta  Stein pisała o mszy świętej, czerpiąc z nauczania Soboru Trydenckiego,  ale jej myśli wybiegały w przyszłość. W swoich pismach nie ograniczyła się tylko do samej nauki o Eucharystii, ale szczególnie podkreślała jej  wpływ na rozwój życia duchowego człowieka. Tematyka sakramentu  Eucharystii była już podejmowana w pracach badających naukowy dorobek Edyty Stein, ale w zawężonym zakresie, uwzględniając tylko niektóre  jej dzieła2. W niniejszej pracy autorka podjęła się refleksji teologicznej  nad problematyką Eucharystii w pismach Edyty Stein. Ukazała badane  zagadnienie w systematyczny sposób, odwołując się do większości dzieł  świętej obejmujących temat Eucharystii. Starała się wydobyć nie tylko  bogactwo, aktualność, ale także nowatorskość jej myśli, które wydają się  szczególnie cenne dla współczesnego człowieka.

1.Eucharystia w Piśmie Świętym, Tradycji i nauczaniu Kościoła

Edyta Stein wychowała się i wzrastała w tradycji judaistycznej, dlatego  zgłębiając temat Eucharystii, miała doskonałą znajomość figur występujących w Starym Testamencie, które zapowiadały wieczerzę Pana. Podjęła  się w swoich rozważaniach refleksji nad mszą świętą w świetle nauczania biblijnego i tradycji patrystycznej. Znała wnikliwie nauczanie Soboru  Trydenckiego, który określił główne prawdy o Eucharystii i uporządkował kwestie dotyczące liturgii mszalnej. Jej rozważania otwierają jednak  na bardziej wnikliwe rozumienie rzeczywistości Eucharystii. Zbliżyła się  w nich do nauczania Soboru Watykańskiego II, który podkreślił znaczenie Pisma Świętego i Tradycji dla doktryny Kościoła3. Uczyniła swoisty  krok naprzód w zrozumieniu tajemnicy Eucharystii. Uwydatniła szczególną wartość Starego Testamentu w spojrzeniu na ten sakrament. W sposób szczególny ukazała łączność modlitwy i rytów Starego  i Nowego Przymierza w dziele Das Gebet der Kirche4. 

Opisała ostatnią wieczerzę, podczas której Chrystus odmówił błogosławieństwo i dokonał rozdzielenia chleba i wina. Te dwa elementy należały do rytu wieczerzy paschalnej, lecz podczas wieczerzy Chrystusowej otrzymały nowy sens. Jezus wypełnił symbolikę chleba i wina, wypowiadając słowa:,,Bierzcie i jedzcie, to jest ciało moje” (Mt 26, 26) oraz podnosząc kielich:,,Pijcie z niego  wszyscy, bo to jest moja krew Przymierza, która za wielu będzie wydana  na odpuszczenie grzechów” (Mt 26, 28). Dawne błogosławieństwo wypowiedziane przez Chrystusa stało się słowem ożywiającym. Owoce ziemi  przemieniły się w Jego Ciało i Krew. Chrystus dziękował za dzieło zbawienia, a także przez nie, bo ono samo było uwielbieniem Trójjedynego  Boga. Złożył Bogu ofiarę z siebie w imieniu całego świata i w ten sposób wezwał świat, by wraz z Nim czynił dziękczynienie. To nieprzerwane oddawanie się Chrystusa Ojcu stanowi jedno wielkie dziękczynienie,  czyli Eucharystię5. Święta ukazała, że eucharystyczny charakter modlitwy występuje  w hebrajskich księgach Pisma Świętego6. W Starym Testamencie obrazem stworzenia oddającego chwałę Panu były Namiot Spotkania i świątynia Salomona. W Przybytku Świadectwa w Miejscu Świętym stawał  najwyższy kapłan, który był namaszczony do sprawowania służby przed  Bogiem. W nowej świątyni zbudowanej z żywych kamieni to sam Jezus stał  się Najwyższym Kapłanem i ofiarą na ołtarzu7. Edyta Stein napisała, że  Chrystus rozpieczętował arcykapłańską tajemnicę. W Starym Testamencie  raz w roku w Święto Pojednania arcykapłan wchodził do Miejsca Świętego  i modlił się przed obliczem Pana za samego siebie, za swój dom i za całe  zgromadzenie Izraela. Krwią młodego cielca i kozła skrapiał przebłagalnię, aby dokonać przebłagania za grzechy synów Izraela. Najwyższy  kapłan był cieniem Jezusa – Wiecznego i Najwyższego Kapłana. Chrystus  bowiem nie potrzebował składać za siebie ofiary przebłagania, gdyż był  bez grzechu. Nie musiał także czekać na oznaczoną godzinę, by wejść do  Najświętszego Miejsca w świątyni. On stał zawsze przed obliczem Ojca,  a Jego dusza była Miejscem Przenajświętszym. Nie krył się przed Panem  w obłoku kadzielnym, gdyż patrzył w oblicze Boga8.

Edyta Stein, zgłębiając prawdy wiary, sięgnęła również po dzieła Pseudo‑‑Dionizego Aeropagity, syryjskiego autora z piątego wieku9. W Kościele  był on już od szóstego wieku uznawany za autorytet10. W Wege derGotteserkenntnis na przykładzie teologii symbolicznej Dionizego Aeropagity  zarysowała przejście od świata naturalnego do nadnaturalnego. W pracy  nie rozwinęła samego tematu Eucharystii, ale zawarte rozważania pozwalają głębiej wniknąć w tajemnicę tego sakramentu. Ukazała, że dzięki  obrazom zmysłowym człowiek ma łatwiejszy dostęp do rzeczywistości  duchowych. Odwołała się do znaczenia symbolu jako obrazu czerpanego ze świata naturalnego doświadczenia, którymi biblijni autorzy określali Boga (umożliwiając w ten sposób zrozumienie Jego istoty)11. Edyta  Stein ukazała, że symbolem w postaci tajemniczego objawienia, a jednocześnie zasłoną było człowieczeństwo Chrystusa do Jego bóstwa. Jeszcze  bardziej tajemniczo to Jego bóstwo i człowieczeństwo ukrywa się i jednocześnie objawia się w formach chleba i wina12. Za Dionizym podawała  także, że Pismo Święte może pozostać księgą niedostępną, jeśli nie nastąpi szczególna pomoc daru łaski. Człowiek wówczas zatrzymuje się na bezpośrednim znaczeniu słów i nie jest w stanie przeniknąć wyłaniających  się przed nim obrazów. Jeśli jednak przyjmie dar wiary, to Bóg pozwala  się znaleźć szukającym Go. Pan jednak musi wyjaśnić tajemniczy sens,  podobnie jak uczniom zdążającym do Emaus rozświetlił przepowiednie  mesjańskie w powiązaniu ze swą męką i chwałą13. W ostatnim etapie działalności naukowej w świecie Edyta Stein poświęciła się rozwojowi pedagogiki katolickiej w Niemczech. Opracowała serię  wykładów, które ukazały się w książce Was ist der Mensch? Theologische Anthropologie. Nauka Kościoła zajmuje w niej najwięcej miejsca14. Obszerny  rozdział autorka poświęciła charakterystyce sakramentów. Szczegółowo  opracowała temat Eucharystii. Przytoczyła dogmaty z tego zakresu i opatrzyła je własnym komentarzem. Opierała się głównie na oficjalnych  wypowiedziach zawartych w dziele: H. Denzinger, C. Bannwart, Enchiridion symbolorum, definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, Fryburgi  Brisgoviae. Prawdopodobnie święta korzystała z wydania z roku 192815.  Ukazała miejsca tego sakramentu w życiu chrześcijanina, posługując się  wybranymi wypowiedziami Soboru Trydenckiego16. Choć temat ujęty  został aspektowo, zawiera kluczowe stwierdzenia soborowe i odznacza  się ich dokładną analizą. Edyta Stein na początku ukazała, że Eucharystia  stanowi centralny sakrament. Zawiera bowiem w sobie człowieczeństwo  Chrystusa. Formą zaś są słowa Odkupiciela, którymi ustanowił ten sakrament. Mocą tych słów wypowiadanych przez kapłana w imię Chrystusa  substancja chleba przeobraża się w ciało, a substancja wina w krew  Chrystusa (D 1320–1321 (698))17. Edyta Stein podkreśliła podwójne znaczenie Eucharystii. Dla każdego chrześcijanina jest,,codziennym chlebem”,  który karmi jego życie łaski. Natomiast dla wszystkich odkupionych stanowi sakrament jedności, który łączy wszystkie członki Mistycznego Ciała18. W swojej pracy Edyta Stein szczególnie pochyliła się nad zagadnieniem realnej obecności Chrystusa w sakramencie Eucharystii. Jezus  Chrystus, prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek po konsekracji chleba  i wina znajduje się prawdziwie, rzeczywiście i substancjalnie pod obiema postaciami. Pan ustanowił ten sakrament podczas ostatniej wieczerzy, w której wydał swoje ciało i swoją krew (D 1636–1637 (874))19.  Sakrament ten jest pokarmem duszy, lekarstwem wyzwalającym od  win i zadatkiem przyszłej chwały (D 1638 (875))20. Zatem Bogu pod tymi  postaciami należy się uwielbienie. Pan cieleśnie obecny znajduje się  w Najświętszym Sakramencie (D 16422 (877))21. Po przytoczeniu stwierdzeń na temat realnej obecności święta poruszyła kwestię przyjmowania Komunii Świętej (D 3375 (1981))22. Zwróciła uwagę na żywą troskę o jak najczęstsze przyjmowanie Komunii Świętej, gdyż łączy ona  z Mistycznym Ciałem i pomnaża łaski23. Edyta Stein przy opisywaniu  sakramentu Eucharystii nie ujęła go jako ofiary, na co szczególną uwagę zwracał Sobór Trydencki. Uczyniła to jednak przy omawianiu sakramentu kapłaństwa, z którym nierozerwalnie łączy się Najświętsza Ofiara.  Chrystus podczas ostatniej wieczerzy zostawił Kościołowi widzialną  ofiarę na uobecnienie krwawej ofiary, mającej się raz dokonać na krzyżu. W ofierze dokonującej się podczas mszy świętej jest obecny i zostaje  bezkrwawo ofiarowany sam Chrystus (D 1740 (938))24. Rozważania świętej zawarte w tym dziele są interesujące z historycznego punktu widzenia, natomiast nie można spodziewać się odniesień do współczesności25.  Szerzej jednak samą istotę Eucharystii omawia w innych swoich dziełach analizowanych w kolejnych rozdziałach.

2.Istota Eucharystii

Edyta Stein podkreślała, że Eucharystia jest sercem Kościoła i pokarmem  dla poszczególnej duszy26. Później Sobór Watykański II także zaakcentował tę prawdę, że Eucharystia jest źródłem i szczytem życia Kościoła27.  Twórczość Edyty Stein wyprzedzała jej czasy. Jan Paweł II w encyklice  Ecclesia de Eucharistiawskazał, że do zrozumienia tajemnicy Eucharystii  przyczynia się zdolność łączenia krytycznej myśli z,,przeżyciem wiary”  Kościoła oraz głębokie pojmowanie rzeczywistości duchowych28. Edyta  Stein w ten sposób zgłębiała prawdę o Eucharystii i jej istocie. Ukazała  jak wielki skarb stanowi ona dla Kościoła i każdego człowieka.

Edyta Stein w swoich pismach najczęściej ujmowała mszę świętą jako  ofiarę. Istotny wpływ na takie spojrzenie miało zgłębianie nauki Soboru  Trydenckiego przez świętą, ale także osobiste przeżywanie tego misterium. Edyta Stein po nawróceniu na wiarę katolicką codziennie uczestniczyła w Eucharystii i z niej czerpała siły29. Szczególnym wyrazem jej  duchowości eucharystycznej są słowa z odczytu, które zawarte zostały  w książce Die Frau. Podkreśliła, że kiedy przystępuje się do ołtarza, nie  chodzi o małe, osobiste sprawy, ale o wielką ofiarę pojednania. Człowiek,  uczestnicząc w niej, może obmyć i rozweselić serce, a w czasie ofiarowania złożyć siebie Bogu ze swoim działaniem i cierpieniem30. W wykładzie Eucharistische Erziehung wygłoszonym podczas Diecezjalnego  Kongresu Eucharystycznego w 1930 w Spirze święta przemawiała nie tylko jako teoretyk, ale także jako praktyk czerpiący obficie ze swojej katolickiej tożsamości31. Ukazała, że Zbawiciel oddał swoje życie na Kalwarii  za wszystkich ludzi, a w każdej Eucharystii ponawia ofiarę krzyżową na  ołtarzu32. Zaakcentowała sakramentalną obecność Chrystusa aż do końca  wszystkich dni33. W dziele Der Aufbau der menschlichen Person odnajdziemy stwierdzenie, że śmierć Bożego Syna otworzyła grzesznej ludzkości  bramy życia wiecznego. Chrystus odnawia we mszy świętej ofiarę krzyżową i w ten sposób człowiek ma możliwość przyjęcia osobiście i w wolności owoców odkupienia34. W Kreuzeswissenschaft natomiast jest mowa  o tym, że we mszy świętej dla każdego wiernego urzeczywistnia się jego  śmierć z Chrystusem na krzyżu, aby mógł wraz z Nim zmartwychwstać35. Edyta Stein w Das Gebet der Kirche zwróciła uwagę, że Chrystus w każdej Eucharystii składa ofiarę z siebie. Czyni to w imieniu całego stworzonego świata, którego sam jest Prawzorem i który przyszedł wewnętrznie odnowić i doprowadzić do doskonałości. Napisała, że we mszy świętej  łączą się czynności ofiarnicze i uczta ofiarna z chwałą Boga. Wyrazem  liturgicznej jedności Kościoła niebiańskiego i ziemskiego, który składa  Panu dziękczynienie przez Chrystusa, są prefacja i sanctus we mszy świętej. Zanim jednak Kościół ziemski połączy się z zastępami niebieskimi  w śpiewie wychwalającym świętość Boga, potrzebuje się dobrze przygotować. Kapłan przed przystąpieniem do ołtarza prosi Boga o oczyszczenie,  a wraz z nim proszą wierni. Podczas ofiarowania modli się wielo krotnie  o odpuszczenie grzechów dla siebie, dla obecnych i dla wszystkich, na  których mają spłynąć owoce Najświętszej Ofiary. Eucharystia jest ofiarą  przebłagania, która przemienia wierzących, otwiera niebo i czyni zdolnym do składania Bogu dziękczynienia. Gdy Chrystus wziął kielich, czynił  dzięki. Czynił to także przed zdziałaniem cudu. Dziękował, bo wiedział,  że będzie wysłuchany przez Ojca w niebie. Dziękował za Boską moc, którą nosił w sobie, a która była niewidoczna dla ludzkiego oka. Dziękował  za dzieło zbawienia będące uwielbieniem Trójcy i mające doprowadzić  do pierwotnej piękności Jego obrazu w stworzeniu zniekształconym  przez grzech. To nieprzerwane oddawanie się Chrystusa Ojcu na krzyżu, w ofierze mszy świętej i chwale nieba stanowi jedno wielkie dziękczynienie, czyli Eucharystię. Całe stworzenie jest wezwane do oddawania czci Bogu36. Święta ukazała również w Das Gebet der Kirche Eucharystię jako ofiarę  paschalną. Napisała, że Chrystus podczas ostatniej wieczerzy jako wierny  prawu Izraelita odmówił dawne błogosławieństwo nad chlebem, winem  i płodami ziemi. Uczta ta, wspólnie przeżyta z uczniami, była wypełnieniem obowiązku religijnego, ucztą paschalną ustanowioną na pamiątkę  wyprowadzenia Żydów z niewoli egipskiej. Słowa wypowiedziane przez  Chrystusa nabrały w niej jednak nowego znaczenia. Chleb i wino stały  się przez ożywczą moc słowa Ciałem i Krwią Chrystusa. To, co służyło do  wzrostu ludzkiego ciała, uległo przemianie, przyjęte z wiarą przemienia  człowieka, wprowadzając go w jedność życia z Chrystusem37.

Podejmowany przez Edytę Stein w różnych pismach temat Eucharystii ukazuje istotę tajemnicy śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.  Święta podkreśliła w nich rzeczywistą i substancjalna obecność Jezusa  Chrystusa w Eucharystii. Wybrane przez nią aspekty nie są zbiorem  pewnych elementów, ale stanowią spójną całość. Jej nauka o Eucharystii  przyczyniła się również do określenia bardziej precyzyjnego pojęcia substancji i przypadłości w filozofii38. Takie ujęcie Najświętszej Ofiary naprowadza na potrzebę ukazania w jej pismach kształtującej mocy Zbawiciela  Eucharystycznego.

3.Skutki Eucharystii

Edyta Stein, omawiając zagadnienie Eucharystii, najwięcej miejsca poświęciła skutkom Najświętszej Ofiary. Jej dzieła zasługują na szczególną uwagę, gdyż przez nie święta chciała przyczynić się do pogłębienia chrześcijańskiego życia wiernych. Z jednej strony przytaczała treści  doktrynalne, z drugiej jednak szukała wspólnego języka z ludźmi swojej  epoki. Jej dzieła, zwłaszcza dzisiaj w czasach liberalizmu ideologicznego i przy ogromnych możliwościach genetycznej manipulacji, nabierają  nowego znaczenia. Święta już w czasach nazistowskich wskazała, że życie  z Jezusem Chrystusem, w Nim i w Jego Kościele może zmienić człowieka,  aby stał się zdolny do wolności, do poznania prawdy i do dobra39. Warto  podkreślić także rys personalistyczny pism świętej. W centrum jej nauki  duchowej stoi człowiek w szczególnym odniesieniu do Boga. Jej nieoceniony wkład w dorobek personalizmu chrześcijańskiego wykorzystuje  współczesne nauczanie Kościoła. Sama Edyta Stein obficie czerpała z sakramentu Eucharystii. Była  zasłuchaną uczennicą w szkole Chrystusa Eucharystycznego, który odsłonił jej tajemnicę swojej śmierci i zmartwychwstania. Głoszona przez nią  nauka była wynikiem jej osobistego doświadczenia. Edyta Stein otworzyła się na dar łaski i stopniowo dorastała do tego, co stanowiło rdzeń jej  nauki duchowej i charyzmatycznego posłannictwa40. Ona w swoich pismach nie dała czysto teoretycznych wskazówek, ale prowadziła drogą,  którą sama przeszła. Na niej zrozumiała, że bez krzyża nie można naśladować Chrystusa i wejść do Jego chwały41. Była to dla niej prawda żywa  i aktywna. Wyraziła przekonanie, że kto pragnie posiąść wiedzę krzyża,  musi podjąć praktykę krzyża42. Poznanie woli Bożej i umocnienie sił do  niesienia codziennego krzyża czerpała z Najświętszej Ofiary. W Das Gebet der Kirche święta podkreśliła, że wszyscy biorący udział  w Eucharystii i przyjmujący ciało i krew Chrystusa stają się członkami  Mistycznego Ciała, które ożywia i w których panuje Duch Święty. Każdy  wierny, należąc do Chrystusowego Ciała, składa siebie na ofiarę przez  Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie oraz łączy się z Jego wieczystym  dziękczynieniem43. Podobnie w Die Frau napisała, że coraz głębiej i silniej wrasta w Mistyczne Ciało Chrystusa człowiek, który spotyka się ze  Zbawicielem w Eucharystii i tam z Nim omawia swoje sprawy, daje się  oczyszczać uświęcającej mocy ołtarza, oddaje się Chrystusowi w ofierze i przyjmuje Go w Komunii Świętej44. Dusza trwająca blisko eucharystycznego Zbawiciela zostaje wyniesiona poza ciasnotę indywidualno‑ ‑osobistego życia. Edyta Stein w swoich dziełach wielokrotnie ukazywała, co oznacza w praktyce żyć życiem Eucharystii. Szeroko rozwinęła tę kwestię  w Eucharistische Erziehung. Napisała, że Chrystus z rozkoszą przebywa  z synami ludzkimi. Bóg przez sakramentalną obecność wypełnił swoją  obietnicę, że będzie przebywał z ludźmi do końca świata. W każdej mszy  świętej przybliża człowiekowi pełnię łask. Jeśli ktoś uczestniczy w niej  z sercem pełnym wiary, zostaje oczyszczony w krwi Baranka i duchowo  odnowiony. Im częściej karmi się ciałem i krwią Chrystusa, tym mocniejsze i głębsze staje się jego zjednoczenie z Bogiem. Chrystus w sakramencie  ołtarza oczekuje na wierzących w Niego i bierze na siebie ludzkie ciężary,  umacnia, doradza i wspomaga. Pozwala również uczestniczyć we własnym życiu, a wówczas wyrywa z ograniczeń ludzkiej egzystencji i przenosi w przestrzeń królestwa Bożego. Przeżywanie Eucharystii sprawia  zatem, że sprawy Chrystusa stają się bliskie wierzącym, coraz ściślej łączą  się z Nim, a w Nim ze wszystkimi, którzy należą do Pana45. W Der Aufbau der menschlichen Person podkreśliła, że kto uczestniczy  w Eucharystii ze świadomością własnej grzeszności i z żywym pragnieniem odkupienia, a także z właściwym usposobieniem ofiaruje siebie  z darami składanymi na ołtarzu, ten zostaje przemieniony w Chrystusa  i staje się żywym członkiem Mistycznego Ciała. Wierzący przyjmujący  Pana w Komunii Świętej nosi Go w sobie, żyje w Chrystusie, a Chrystus  w nim46. Żyjąc życiem Eucharystii, człowiek jest zdolny wyjść całkowicie  z ciasnoty własnego życia, a wrastać w nieskończone życie Chrystusa47, co  Edyta Stein zaakcentowała w swoim wykładzie Das Weihnachtsgeheimnis. Menschwerdung und Menschheit. Najświętsza Ofiara ukazuje w nowym  świetle rdzeń wiary, sens historii świata, tajemnicę wcielenia i odkupienia. Wprowadza człowieka w historię zbawienia, przeżywaną ciągle na  nowo w poszczególnych cyklach roku kościelnego. W ten sposób człowiek nabiera ducha ofiary, co uzdalnia go do poświęcenia siebie i swoich  małych spraw dla wielkiego dzieła zbawienia48. Święta była także autorytetem w sprawach kwestii kobiecych. Dokonała  wnikliwych analiz dotyczących roli kobiety w społeczeństwie i Kościele49.  Nie mogła zatem nie ukazać, jaki wpływ na życie kobiety ma uczestnictwo we mszy świętej. Napisała w Die Frau, że tylko dzięki codziennej  Eucharystii kobieta kształtuje się w duchu Boskiej miłości, umie zapomnieć o sobie, wyrzeka się osobistych pragnień i praw, jest otwarta na cudzy ból i potrzeby. Podkreśliła, że tylko moc łaski może uwolnić ludzką  naturę od jej słabości, oczyścić i dać miejsce życiu Bożemu50. Eucharystia ma na celu uwielbienie Boga i uświęcenie człowieka. Edyta  Stein w swoich pismach pochyliła się szczegółowo nad tymi prawdami,  by stały się one dla każdego zrozumiałe i owocne. Podkreśla, że jeśli człowiek uczyni mszę świętą centrum swojego życia, wówczas pogłębia i ożywia się w nim miłość ku Bogu. Człowiek jest zdolny wyjść z ciasnoty własnego myślenia i rozpocząć drogę naśladowania Chrystusa.

Podsumowanie

W wielu pismach Edyty Stein temat Eucharystii był przedmiotem jej  głębokich, teoretycznych rozważań. Choć dzieła pochodzą z różnych etapów jej twórczości, łączy je wnikliwa i rzeczowa analiza badanej rzeczywistości, którą święta wyniosła z filozoficznej szkoły Edmunda Husserla.  Przekroczyła w nich jednak granice rozumu i dała się prowadzić Bożej  łasce. Pozwoliło jej to jeszcze wnikliwiej i z nowej perspektywy pochylić się nad zagadnieniem Eucharystii. Ukazała, jak istotną rolę w życiu  Kościoła i każdego człowieka odgrywa sakrament Eucharystii. Szczególnie  zajęła się ukazaniem zależności i związku pomiędzy Eucharystią a życiem  duchowym człowieka. Wskazała, że świadome przeżywanie tego misterium wyrywa z ograniczeń ludzkiej egzystencji i otwiera na świat Bożego  królestwa. W tym świetle człowiek widzi wielkie i małe sprawy we właściwej perspektywie oraz staje się gotowy do ofiarnej miłości. Kto zatem  sięga po dzieła świętej, ten odkrywa, że Eucharystia stanowiła nieodłączną część jej osoby, a podejmowane rozważania tchną pewnością płynącą  z jej własnego doświadczenia.

 

Summary

Tajemnica Eucharystii w pismach Edyty Stein Artykuł odsłania tajemnicę Eucharystii, jaką zawierają pisma Edyty Stein.  Dzieła świętej stanowiły bogaty materiał badawczy, ponieważ charakteryzują się  głębią teologicznych, filozoficznych i psychologicznych rozważań. Artykuł wskazuje  na źródła, na których Edyta Stein opierała się przy opracowywaniu zagadnienia  Eucharystii. Następnie ukazuje, jak w swoich pismach ujmowała istotę mszy  świętej. Z przeprowadzonej analizy wyłania się szczególnie ofiarniczy charakter  sakramentu ołtarza. W ostatniej części artykuł przedstawia głębokie i jasno  sformułowane myśli świętej dotyczące skutków Eucharystii, będące wynikiem jej  osobistego doświadczenia.

Słowa kluczowe: Edyta Stein, Eucharystia, msza święta

The Mystery of the Eucharist in the writings of Edith Stein The article looks at the way Edith Stein presents the mystery of the Eucharist in  her works. Because of the deepness of her theological, philosophical, and psychological  thought, her writings proved to be a rich trove of material for research. The paper  shows the original sources that Edith Stein used while working to understand the  Eucharist. Next it presents the way that the Saint understood the essence of the Mass.  From the analysis emerges a particularily sacrificial character of the Sacrament of the  Altar. In the last part, the article shows Edith Stein’s deep and clearly stated views on  the effects of the Eucharist, that are based on her own personal experience.

Keywords: Edith Stein, the Eucharist, the Mass

Bibliografia

Adamska J. I., Święta Edyta Stein, Kraków 2003. Adamska J. I., Wprowadzenie, w: E. Stein, Autoportret Edyty Stein w jej twórczości. Wybór pism duchowych, Poznań 1999, s. 9–18.

Beckmann B., Einführung, w: E. Stein, Wege der Gotteserkenntnis. Studie zu Dionysius Areopagita und Übersetzung seiner Werke, Freiburg im Breisgau 2003, s. 2–20 (Edith Stein  Gesamtausgabe, 17).

Beckmann‑ Zöller B., Einführung, w: E. Stein, Was ist der Mensch? Theologische Anthropologie, Freiburg im Breisgau 2005, s. IX–XXIX (Edith Stein Gesamtausgabe, 15).

Fermin F. J. S., Edyta Stein – część I. Życie, tłum. M. Drozdowicz, Poznań 2009.

Gadacz T., Fenomenologia Edyty Stein, w: Jeśli Bóg jest… Księga jubileuszowa na siedemdziesiąte urodziny Ojca Profesora Jana Andrzeja Kłoczowskiego OP, red. J. Barcik, G. Chrzanowski,  Kraków 2007, s. 101–113.

Gerl H. B., Unerbittliches Licht. Edith Stein – Philosophie, Mystik, Leben, Mainz 1991.

Gogola J. W., Mistycy i mistyka Karmelu, Kraków 2007.

Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharystia, w: Eucharystia sercem Kościoła,  Warszawa 2005, s. 170–226.

Oben F. M., Życie i dzieło św. Edyty Stein, Gdańsk 2006. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna Dei Verbum. Sobór Watykański II, Konstytucja Sacrosanctum Concilium.

Stallmach J., Dzieło Edyty Stein w polu napięcia między wiedzą i wiarą, w: Tajemnica osoby ludzkiej. Antropologia Edyty Stein, tłum. i oprac. J. Machnacz, Wrocław 1999, s. 113–123.

Stein E., Bildung und Entfaltung der Individualität, Freiburg im Breisgau 2001 (Edith  Stein Gesamtausgabe, 16).

Stein E., Das Gebet der Kirche, w: Geistliche Texte I, Freiburg im Breisgau 2009, s. 44–58  (Edith Stein Gesamtausgabe, 19).

Stein E., Das Weihnachtsgeheimnis. Menschwerdung und Menschheit, w: Geistliche Texte I,  Freiburg im Breisgau 2009, s. 2–14 (Edith Stein Gesamtausgabe, 19).

Stein E., Der Aufbau der menschlichen Person, Freiburg im Breisgau 2004 (Edith Stein  Gesamtausgabe, 14).

Stein E., Die Frau. Fragestellungen und Reflexionen, Freiburg im Breisgau 2000 (Edith  Stein Gesamtausgabe, 17). Stein E., Kreuzeswissenschaft. Studie über Johannes vom Kreuz, Freiburg im Breisgau  2003 (Edith Stein Gesamtausgabe, 18).

Stein E., Was ist der Mensch? Theologische Anthropologie, Freiburg im Breisgau 2005  (Edith Stein Gesamtausgabe, 15).

Stein E., Wege der Gotteserkenntnis. Die Symbolische Theologie des Areopagiten und ihre sachlichen Voraussetzungen, w: Wege der Gotteserkenntnis. Studie zu Dionysius Areopagita und Übersetzung seiner Werke, Freiburg im Breisgau 2003, s. 22–23 ((Edith Stein  Gesamtausgabe, 17).

Zyzak W., Fundamentalna rola wiary w życiu i pismach świętej Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein), Kraków 2005.

Zyzak W., Kobieta według Edyty Stein (świętej siostry Teresy Benedykty od Krzyża),  Kraków 2002.

[w:] Polonia Sacra 21 (2017) nr 1 (46) ∙ s. 121–134